Meer geneesmiddelen onderdeel van nieuwe publicatie Horizonscan

Nieuwe ontwikkelingen op het gebied van kanker op komst

In deze Horizonscan Geneesmiddelen zien we nieuwe groepen geneesmiddelen met werkingsmechanismes die het behandellandschap kunnen gaan veranderen. Een goed voorbeeld van een opkomende geneesmiddelengroep met een relatief nieuw werkingsmechanisme zijn menine-inhibitoren bij de behandeling van acute leukemie, een vorm van bloedkanker. Dit is een geneesmiddelengroep waarbij de interacties tussen het gen KMT2A- en menine-eiwitten worden verstoord. Hierdoor worden leukemiecellen gedwongen zich aan te passen tot normale cellen. Een andere groep geneesmiddelen die we steeds meer op de publicatie van de Horizonscan terug zien zijn nieuwe gerichte radionuclidetherapieën bij behandeling van vormen van kanker. Een voorbeeld hiervan is PSMA therapie. PSMA staat voor Prostaat Specifiek Membraan Antigeen. Dit is een stof die meestal veel voorkomt op het oppervlak van cellen van bijvoorbeeld prostaatkanker. Door een radioactief chemisch element dat prostaatkankercellen vernietigt aan het PSMA te binden kunnen de cellen van de kanker worden beschadigd. Deze behandeling maakt het mogelijk om tumoren met precisie te behandelen. 

Hogere kosten doordat meer geneesmiddelen in combinatie worden gegeven

Steeds meer geneesmiddelen worden in behandelingen gecombineerd met andere geneesmiddelen. Het doel is om de effectiviteit van de behandeling te verhogen. Een gevolg is dat de kosten per behandeling toenemen omdat er kosten gemaakt worden voor beide geneesmiddelen. Twee jaar geleden betrof 15% van de geneesmiddelen in de Horizonscan een combinatietherapie, nu betreft 24% van de geneesmiddelen een combinatietherapie.

Een goed voorbeeld van een ziekte waar meer geneesmiddelen in combinatie worden gegeven is de behandeling van COPD. Dit is een chronische ziekte waarbij vernauwing van de luchtwegen optreedt. Hiervoor zijn verschillende biologische geneesmiddelen in ontwikkeling die naar verwachting niet de bestaande behandelingen zullen vervangen maar bestaande behandelingen aanvullen.

Meerdere signalen van evergreening

Het Zorginstituut heeft dit jaar, op basis van de Horizonscan, meerdere signalen neergelegd van mogelijke evergreening-gevallen bij de Autoriteit Consument en Markt (ACM). 

Evergreening is een strategie van fabrikanten om ervoor te zorgen dat hun geneesmiddelen langer exclusief blijven. Dan kunnen ze er een hogere prijs voor vragen. Via aanvullende patenten wordt concurrentie tegengehouden van biosimilars en generieken. Het gaat om signalen op het gebied van nieuwe toedieningsvormen, maar ook kleine aanpassingen aan bestaande producten. Ook zijn er signalen naar voren gebracht over patenten op bepaalde indicaties. Extra onderzoek gedurende de zomerperiode zal uitwijzen of het patentoverzicht kan worden uitgebreid.

Grotere dekking Nederlandse Horizonscan

De Horizonscan Geneesmiddelen kan voortaan nog beter inschatten welke geneesmiddelen er op de Europese markt worden verwacht. Dat komt omdat het Zorginstituut voor de eerste keer volledig gebruik maakt van de data en intelligentie van het International Horizon Scanning Initiative (IHSI). Dat is een samenwerkingsverband waarin Nederland met 8 andere landen informatie over nieuwe en belangrijke geneesmiddelen in kaart brengt en met elkaar deelt. Hierdoor is er nog beter zicht op welke klinische studies mogelijk vroegtijdig leiden tot registratie op de Europese markt. Nu ontwikkelingen nog eerder in beeld zijn hebben ook de Nederlandse Horizonscan werkgroepen van meer geneesmiddelen de impact ingeschat. Dat betreft zowel de therapeutische waarde alsook het patiëntvolume binnen de geregistreerde indicatie of net daarbuiten (off-label).

Figuur 1: Aantal geneesmiddelen op de scan per fase van het registratieproces- Horizonscan – Juni 2025

Over Horizonscan Geneesmiddelen

De Horizonscan Geneesmiddelen is in 2017 gestart als een integraal, openbaar en zo objectief mogelijk overzicht van innovatieve geneesmiddelen die binnen nu en 2 jaar op de Europese markt worden verwacht. Ieder half jaar brengt het Zorginstituut in kaart wat de mogelijke impact is van nieuwe geneesmiddelen op de behandeling van patiënten en op de zorgkosten. Daarnaast is de Horizonscan Geneesmiddelen een monitor van indicatie-uitbreidingen van bestaande geneesmiddelen. Hierdoor zijn patiënten, behandelaars, ziekenhuizen, zorgverzekeraars en overheidsorganen vroegtijdig op de hoogte van ontwikkelingen van geneesmiddelen.

Aan de publicaties van de Horizonscan werken acht verschillende werkgroepen op verschillende indicatiegebieden.  Met name de inschatting van de therapeutische waarde, de plaats in de behandeling en het aantal patiënten dat mogelijk met het geneesmiddel zal worden behandeld zijn elementen waar de werkgroep zich over buigt. Een werkgroep is samengesteld met het ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport, medisch specialisten, ziekenhuisapothekers en vertegenwoordigers namens zorgverzekeraars en patiënten.
Meer informatie over de nieuwe Horizonscan Geneesmiddelen kunt u terugvinden in onderstaande factsheet .